Khúc hát trên dòng Sào Khê- ảnh: Ninh Mạnh Thắng
Thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng nền văn hóa Việt Nam đáp ứng yêu cầu thời đại mới, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1909/QĐ-TTg ngày 12-11-2021 phê duyệt Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030. Chiến lược đã thể hiện 5 quan điểm lớn, trong đó tiếp tục cụ thể hóa, làm rõ và sâu sắc hơn các quan điểm của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, phù hợp với thực tiễn hiện nay. Chiến lược có ý nghĩa quan trọng trong việc đề ra định hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, các giải pháp cụ thể để tiếp tục xây dựng, giữ gìn, chấn hưng và phát triển nền văn hóa của dân tộc trong tình hình mới.
Quán triệt quan điểm, mục tiêu và giải pháp của Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030; tiếp nối và phát huy truyền thống lịch sử, bề dày văn hóa của vùng đất Cố đô Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình đã và đang xây dựng, phát triển văn hóa, con người vùng đất Cố đô, đáp ứng yêu cầu của thời đại mới, đóng góp vào công cuộc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tạo động lực cho phát triển kinh tế, xã hội và mở rộng giao lưu, hợp tác.
1. Quan điểm và mục tiêu thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Ninh Bình
Căn cứ Quyết định số 1909/QĐ-TTg ngày 12-11-2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình đã tham mưu UBND tỉnh xây dựng và ban hành Kế hoạch số 159/KH-UBND ngày 23-9-2022 triển khai thực hiện Chiến lược trên địa bàn tỉnh Ninh Bình với quan điểm thông qua việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ đề ra trong Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Ninh Bình, tạo sự phát triển đồng bộ và hài hòa giữa phát triển kinh tế và phát triển văn hóa. Đồng thời, Sở Văn hóa và Thể thao (VHTT), UBND các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh ban hành các kế hoạch, chương trình nhằm thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của Chiến lược, phù hợp với điều kiện, tình hình thực tiễn của các cơ quan, đơn vị. Trên các cơ sở, các mục tiêu chung của Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, với điều kiện thực tiễn và đặc thù của vùng đất, con người Cố đô Hoa Lư lịch sử, tỉnh Ninh Bình xác định các mục tiêu chung, đó là:
Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Ninh Bình toàn diện, phù hợp với xu thế thời đại và yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, gắn kết hài hòa giữa giá trị truyền thống và các giá trị hiện đại. Xây dựng con người mang đặc trưng của vùng đất Cố đô Hoa Lư thân thiện, hiền hòa, thanh lịch, mến khách và đặc trưng cơ bản của con người Việt Nam: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo; hướng tới chuẩn mực con người văn minh hiện đại, trí tuệ, bản lĩnh, dám nghĩ, dám làm, có ý chí tự lực, tự cường, khát vọng phát triển quê hương, đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
Tổ chức thực hiện có hiệu quả việc bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hoá, truyền thống tốt đẹp của con người, vùng đất Cố đô Hoa Lư, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển.
Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Thực hiện đa dạng các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, văn học nghệ thuật, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, trong đó quan tâm tới các đối tượng chính sách và yếu thế trong xã hội; đẩy nhanh việc thu hẹp khoảng cách về hưởng thụ văn hóa giữa các vùng, miền, giữa thành thị và nông thôn. Lựa chọn, xây dựng và phát triển một số ngành công nghiệp văn hóa có tiềm năng, lợi thế. Xây dựng cơ chế phù hợp để thu hút, trọng dụng nhân tài và huy động nguồn lực để xây dựng và phát triển văn hóa, con người.
Phấn đấu thực hiện đạt các mục tiêu tại Chiến lược văn hóa phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.
2. Kết quả thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 tại Ninh Bình trong những năm qua
Qua hơn một năm thực hiện Chiến lược, tỉnh Ninh Bình đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, làm tiền đề cho công tác xây dựng và phát triển văn hóa trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn tới, thể hiện trên các mặt:
Công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di sản văn hóa
Với bề dày truyền thống lịch sử - văn hóa lâu đời, Ninh Bình sở hữu hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đa dạng, nhiều di sản có giá trị đặc biệt tầm quốc gia, quốc tế. Tỉnh Ninh Bình xác định việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế, xã hội là nhiệm vụ quan trọng nhằm tạo nên bản sắc, thương hiệu địa phương của Ninh Bình. Từ nay đến năm 2030, Ninh Bình xác định mục tiêu có từ 3 đến 5 di sản văn hóa phi vật thể được xây dựng hồ sơ khoa học và đề nghị đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 2 di vật đề nghị công nhận Bảo vật quốc gia. Hằng năm, lựa chọn xây dựng từ 6 đến 10 hồ sơ khoa học về di tích đề nghị công nhận xếp hạng; tu bổ, tôn tạo từ 20 đến 25 di tích đã xếp hạng. Hoàn thành các nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống tốt đẹp của con người, vùng đất Cố đô Hoa Lư giai đoạn 2021-2030 và các nhiệm vụ bảo tồn, tôn tạo, khai quật khảo cổ và phát huy giá trị lịch sử văn hóa Khu di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư giai đoạn 2021-2025.
Từ năm 2022 đến nay, Ninh Bình đã tiến hành lập hồ sơ đề nghị xếp hạng đối với 13 di tích cấp tỉnh, đang tiến hành lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng cấp quốc gia với 2 di tích. Lập hồ sơ khoa học đề nghị công nhận bảo vật quốc gia đối với 2 hiện vật (tranh thờ đền Thánh Nguyễn - 2022, sưu tập cột kinh Phật thời Đinh tại Bảo tàng Ninh Bình - 2023). Công tác tu bổ, tôn tạo di tích được quan tâm: có 43 lượt di tích được tu bổ, chống xuống cấp từ nguồn kinh phí sự nghiệp hằng năm với tổng kinh phí 14 tỷ đồng; 13 di tích thực hiện các dự án tu bổ, tôn tạo từ nguồn vốn đầu tư trung hạn của tỉnh với tổng kinh phí thực hiện hơn 71 tỷ đồng.
Công tác kiểm kê, lập hồ sơ khoa học đối với di sản văn hóa phi vật thể được tiến hành đồng bộ. Triển khai Kế hoạch kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn toàn tỉnh, tổng hợp kết quả, trình UBND tỉnh ban hành danh mục kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh trong năm 2023. Tiếp tục chỉnh sửa, bổ sung nghiên cứu theo kiến nghị của Cục Di sản văn hóa để hoàn thiện hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể đề nghị đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với lễ hội Báo bản làng Nộn Khê (xã Yên Từ, huyện Yên Mô), nghề cói Kim Sơn (huyện Kim Sơn), nghề thêu ren Ninh Hải (xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư), Mo Mường trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, nghệ thuật hát chèo ở Ninh Bình trình Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Phối hợp với UBND tỉnh Hòa Bình và các cơ quan có liên quan triển khai thực hiện Kế hoạch “Phối hợp xây dựng bộ hồ sơ khoa học quốc gia về di sản văn hóa Mo Mường đệ trình UNESCO ghi danh trong danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại”, phối hợp với UBND tỉnh Thái Bình và các cơ quan có liên quan triển khai thực hiện Kế hoạch “Phối hợp xây dựng bộ hồ sơ khoa học quốc gia về nghệ thuật chèo đồng bằng sông Hồng đệ trình UNESCO ghi danh trong danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”.
Công tác nghiên cứu khoa học, biên tập xuất bản ấn phẩm, tài liệu về di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh được chú trọng, làm cơ sở cho công tác hoạch định chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Sở VHTT Ninh Bình đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị nghiên cứu ở Trung ương tiến hành 4 hội thảo khoa học cấp tỉnh: Nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản Cố đô Hoa Lư (2022), Ninh Bình trong tiến trình lịch sử và sự nghiệp đổi mới (2022), Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật hát xẩm ở Ninh Bình (2022), Nghề gốm cổ Ninh Bình - truyền thống và hiện đại (2023). Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, khai quật khảo cổ học, phối hợp các chuyên gia trong nước và quốc tế tiến hành 5 đợt thăm dò, khai quật khảo cổ tại các di tích trên địa bàn tỉnh: nghiên cứu, khai quật một số địa điểm tại Khu di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư (năm 2022, tổng diện tích khai quật 900m2), khai quật mái đá Thung Lau, thành phố Tam Điệp (năm 2022), khai quật một số địa điểm thuộc hành cung Vũ Lâm, huyện Hoa Lư (hai đợt, năm 2022 và 2023), khai quật một số địa điểm thuộc Quần thể danh thắng Tràng An (năm 2023). Tiếp tục thực hiện nhiệm vụ sưu tầm, biên dịch, số hóa di văn Hán Nôm tỉnh Ninh Bình, thực hiện sưu tầm, biên dịch di văn Hán Nôm trên địa bàn các huyện, thành phố; biên tập xuất bản sách Di văn Hán Nôm tỉnh Ninh Bình, tập 1 (huyện Nho Quan), tập 2 (huyện Gia Viễn), mỗi tập 2 cuốn; biên tập, xuất bản sách Di tích và danh thắng tỉnh Ninh Bình, tập 1, tập 2; sách Kinh đô Hoa Lư - những dấu ấn lịch sử (song ngữ Việt - Anh).
Quần thể danh thắng Tràng An, tỉnh Ninh Bình là di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới hỗn hợp đầu tiên và duy nhất ở Đông Nam Á đã được UNESCO ghi danh năm 2014. Trên cơ sở thực hiện kế hoạch quản lý di sản, kinh nghiệm quản lý di sản, các giải pháp, hành động cụ thể và việc thực hiện nghiêm túc các khuyến nghị của Ủy ban Di sản Thế giới là cam kết mạnh mẽ của tỉnh Ninh Bình nhằm đảm bảo tính toàn vẹn, tính xác thực và các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản, góp phần phát triển du lịch một cách bền vững. Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 50 năm Công ước Di sản thế giới tổ chức tại Ninh Bình ngày 6-9-2022, bà Audrey Azoulay, Tổng Giám đốc UNESCO cho rằng: khu Di sản thế giới Quần thể danh thắng Tràng An đã kết hợp thành công giữa phát triển kinh tế và du lịch bền vững mà vẫn có thể tôn trọng thiên nhiên. Di sản Tràng An là mô hình mẫu mực trong việc coi chính sách văn hóa là đòn bẩy mạnh mẽ cho các hành động của quốc gia, địa phương, đặt văn hóa và di sản đúng tầm quan trọng mà chúng đáng có.
Trong những năm qua, tỉnh Ninh Bình đã đăng cai tổ chức nhiều sự kiện mang tầm vóc quốc gia và quốc tế thành công: Lễ kỷ niệm 50 năm công ước Di sản Thế giới (năm 2022), Festival Ninh Bình năm 2022 - Tràng An kết nối di sản, Hội nghị quốc tế về phát huy giá trị các danh hiệu UNESCO phục vụ phát triển bền vững tại Việt Nam (năm 2023).
Công tác xây dựng môi trường văn hóa
Tỉnh Ninh Bình đã tích cực xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tiến bộ, văn minh; phát huy hiệu quả các phong trào, cuộc vận động về xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, tổ chức thực hiện cuộc vận động xây dựng gia đình, khu dân cư, cơ quan đơn vị doanh nghiệp văn hóa sâu rộng, đảm bảo chất lượng. Tỷ lệ công nhận danh hiệu văn hóa theo định kỳ đạt từ 80% đối với cơ quan, đơn vị, từ 90% trở lên với gia đình, khu dân. Tỷ lệ thôn, làng, khu phố có hương ước, quy ước đạt 100%.
Chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc cơ sở triển khai các nội dung phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, hướng dẫn thực hiện đăng ký, đăng ký lại các danh hiệu văn hóa; phối hợp với các đơn vị có liên quan thực hiện công tác kiểm tra hoạt động lễ hội tại các địa phương trên toàn tỉnh. Đề xuất nội dung tiêu chí về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh; kiểm tra thực tế, xác nhận mức độ đạt chuẩn tiêu chí văn hóa nông thôn mới các xã, huyện, thành phố trên địa bàn. Thực hiện một số nội dung trong xây dựng đô thị văn minh; phối hợp với Hội Người cao tuổi tỉnh Ninh Bình về việc đẩy mạnh các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, phát huy vai trò của người cao tuổi trong gia đình và xã hội giai đoạn 2022-2026.
Phát triển và tăng cường sự quản lý nhà nước đối với các phương tiện thông tin đại chúng, thông tin trên mạng; Xây dựng, củng cố và sử dụng hiệu quả hệ thống thiết chế văn hóa từ tỉnh tới cơ sở
Các cơ quan báo chí ở trung ương đã tuyên truyền, quảng bá về Ninh Bình; đồng thời nâng cao chất lượng các ấn phẩm, sách báo giới thiệu về văn hóa, du lịch của tỉnh Ninh Bình bằng nhiều ngôn ngữ với bạn bè quốc tế…
Các cơ quan báo chí của tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, tuyên truyền, biểu dương gương người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong lao động, học tập, đấu tranh, phê phán cái xấu, những biểu hiện tiêu cực trong đời sống, tuyên truyền phản ánh việc triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng phát triển văn hóa, con người Ninh Bình. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí trong tỉnh ngoài việc thực hiện giới thiệu về văn hóa, con người Ninh Bình đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thông tấn báo chí ở trung ương tổ chức tuyên truyền, quảng bá các giá trị về lịch sử, văn hóa, con người vùng đất Ninh Bình đến bạn bè trong nước và quốc tế. Nổi bật nhất là sự phối hợp phản ánh các sự kiện văn hóa, thể thao lớn của tỉnh, quốc gia, quốc tế diễn ra tại tỉnh Ninh Bình.
Hệ thống các thiết chế, công trình văn hóa công cộng đang ngày càng được hoàn thiện nhằm phục vụ đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. Các công trình văn hóa ở tỉnh đã được đầu tư xây dựng: nhà văn hóa tỉnh, thư viện tỉnh, bảo tàng tỉnh. Nhà thi đấu thể dục thể thao, sân vận động được đầu tư sửa chữa, nâng cấp, bổ sung trang thiết bị. Các huyện, thành phố đã quan tâm đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp công trình văn hóa thể thao cấp huyện. 4/8 huyện, thành phố đã xây mới nhà văn hóa và các công trình thể thao. Hệ thống công trình thể thao cấp xã và ở khu dân cư phát triển nhanh, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa của người dân. Trên địa bàn tỉnh có 142/143 xã, phường, thị trấn có nhà văn hóa (đạt 99,30%), có 135 xã, phường, thị trấn có khu thể thao (đạt 94,41%), có 1.603/1.679 thôn, xóm, phố có nhà văn hóa (đạt 95,47%); có 1.236/1.679 thôn, xóm, phố có khu thể thao (đạt 73,62%). Hệ thống sân bãi dành cho hoạt động thể dục thể thao, khu vui chơi cho trẻ em thường xuyên được nâng cấp và xây mới, với 685 sân cầu lông, 212 sân thể thao cơ bản, 450 sân bóng đá, 75 sân quần vợt, 437 sân bóng chuyền, 148 sân bóng rổ, 96 nhà tập luyện và thi đấu thể thao đơn môn, 43 nhà tập luyện và thi đấu thể thao đa năng.
Hệ thống thiết chế văn hóa thể thao cơ sở đã tổ chức tốt các hoạt động tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội của địa phương; phổ biến kiến thức khoa học - kỹ thuật; giáo dục tư tưởng, đạo đức, nếp sống văn minh cơ sở; tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí, bảo tồn và phát huy các hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao dân tộc; đáp ứng được nhu cầu rèn luyện sức khỏe, nâng cao thể chất và sáng tạo, hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Hoạt động của các đơn vị văn hóa cấp tỉnh từng bước nâng cao chất lượng và đã hướng mạnh về cơ sở trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Nhiều hoạt động văn hóa của tỉnh đã được tổ chức ở cơ sở xã, phường.
Triển lãm ảnh quảng bá văn hóa, du lịch Ninh Bình tại Hà Nội - ảnh : Sở VHTT Ninh Bình cung cấp
3. Giải pháp thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 tại Ninh Bình trong những năm tới
Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong quá trình xây dựng và phát triển văn hóa, con người.
Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách về văn hóa. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về văn hóa, nghệ thuật, thông tin, báo chí, xuất bản.
Xây dựng con người Ninh Bình phát triển toàn diện với các đặc trưng cơ bản của con người Việt Nam và mang đậm đặc trưng vùng đất Cố đô Hoa Lư, đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh, của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế
Tập trung xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, xây dựng nếp sống văn hóa văn minh, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, tiến bộ
Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động văn hóa. Xây dựng, tổ chức các hoạt động văn hóa lành mạnh đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hóa của các tầng lớp nhân dân.
Tập trung thực hiện các nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, trọng tâm là bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử và truyền thống tốt đẹp của con người, vùng đất Cố đô Hoa Lư
Xây dựng, phát triển một số ngành công nghiệp văn hóa. Chú trọng phát triển một số sản phẩm văn hóa chủ lực, có tiềm năng, lợi thế của tỉnh như: du lịch văn hóa, di sản, sinh thái; biểu diễn nghệ thuật truyền thống, sản phẩm thủ công mỹ nghệ, khai thác lợi thế tự nhiên và giá trị cảnh quan trong hoạt động điện ảnh.
Tăng cường hợp tác, giao lưu quốc tế về văn hóa. Tổ chức thực hiện có hiệu quả Kế hoạch số 60/KH-UBND ngày 28-4-2021 của UBND tỉnh về thực hiện Chiến lược văn hóa đối ngoại giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Ninh Bình để giới thiệu, quảng bá hình ảnh mảnh đất và con người Ninh Bình với các địa phương trong nước và quốc tế. Tổ chức và đăng cai tổ chức các sự kiện văn hóa, thể thao quy mô cấp khu vực, toàn quốc và quốc tế tại tỉnh nhằm thu hút sự tham gia của các nghệ sĩ, vận động viên, các tổ chức văn hóa nghệ thuật và du khách đến với Ninh Bình.
Xây dựng và phát triển nguồn nhân lực, tiếp tục hoàn thiện bộ máy tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan quản lý và đơn vị sự nghiệp văn hóa, nghệ thuật các cấp; Chú trọng phát hiện và bồi dưỡng tài năng văn hóa nghệ thuật; Đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực ngành văn hóa, nghệ thuật đáp ứng yêu cầu thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng và sự phát triển mạnh mẽ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa.
Giải chạy hằng năm tại Ninh Bình thu hút đông đảo cán bộ và người dân tham gia - ảnh: Sở VHTT Ninh Bình cung cấp
4. Những kinh nghiệm trong việc tổ chức triển khai thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030
Qua việc triển khai thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về văn hóa, Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh trong những năm qua, cho phép rút ra một số bài học kinh nghiệm:
Vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền đối với nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa; xử lý tốt mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo tồn, phát triển văn hóa có vai trò quan trọng. Thực tiễn cho thấy nhận thức của một số cơ quan, đơn vị và địa phương về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của việc xây dựng và phát triển văn hóa, lối sống, phong cách văn hóa con người chưa thực sự đầy đủ, coi văn hóa chỉ là hoạt động của ngành Văn hóa. Vì vậy, cần thay đổi nhận thức, tư duy của cán bộ, đảng viên, nhất là những người đứng đầu về trách nhiệm trong việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người.
Tích cực tuyên truyền, vận động mỗi cá nhân trong cộng đồng tự trau dồi, rèn luyện phẩm chất đạo đức, hướng đến hoàn thiện nhân cách con người, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới, đảm bảo “đức” và “tài”. Trước hết, mỗi cán bộ, đảng viên thật sự gương mẫu, là tấm gương cho quần chúng noi theo.
Xác định việc xây dựng và phát triển văn hóa là trách nghiệm của cả hệ thống chính trị, là sự nghiệp toàn dân, trong đó xác định rõ nhân dân là chủ thể trong việc phát triển văn hóa và xây dựng con người. Chính vì vậy, phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh vừa là nhiệm vụ, vừa là giải pháp để xây dựng môi trường văn hóa, phát triển đời sống văn hóa tinh thần thấm sâu vào mọi mặt của đời sống xã hội. Chú trọng phát huy vai trò chủ thể, năng lực sáng tạo và sự tham gia tích cực của nhân dân. Quan tâm phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp trong gia đình, cộng đồng dân cư.
Qua hơn một năm triển khai thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, đã khẳng định tầm nhìn chiến lược, các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể để từng địa phương có thể xây dựng chương trình, kế hoạch tổng thể về phát triển văn hóa phù hợp với thực tiễn, đặc thù của mình. Nhằm tiếp tục xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hóa thực sự “soi đường cho quốc dân đi”, là “nền tảng tinh thần của xã hội, sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc” như phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, trong những năm tới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Ninh Bình xác định xây dựng và phát triển văn hóa, con người Ninh Bình đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Ninh Bình, vùng đất ngàn năm văn hiến, nơi có Cố đô Hoa Lư lịch sử, với truyền thống văn hóa sâu dày, sẽ là nơi lưu tồn và tỏa sáng những tinh hoa văn hóa của dân tộc, đất nước. Những giá trị văn hóa đã, đang và sẽ làm nên bản sắc và sự độc đáo, kết tinh trong những con người Cố đô Hoa Lư văn minh, thanh lịch, có lòng tự tôn và khát vọng cống hiến, để Ninh Bình phát triển nhanh và bền vững, theo định hướng xây dựng thương hiệu, bản sắc địa phương gắn với phát triển văn hóa và di sản truyền thống của dân tộc.
TS. NGUYỄN MẠNH CƯỜNG
Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình
------------------------
Tham luận tại Hội thảo “Thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 –Những vấn đề đặt ra từ thực tiễn” do ca xèng tổ chức (9/2023)
